Η υιοθέτηση του BIM, όπως και κάθε καινοτομίας, συνοδεύεται από έναν μεγάλο αριθμό προκλήσεων. Δυστυχώς ή ευτυχώς, η εγχώρια κατάσταση του BIM βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα. Σε αυτό το περιβάλλον και με δεδομένη την έντονη έλλειψη επιστημονικής βιβλιογραφίας στα ελληνικά, μια βασική πρόκληση –και συνάμα αναγκαία προϋπόθεση για οποιαδήποτε περαιτέρω εξέλιξη– είναι η στοιχειώδης ενημέρωση των άμεσα ενδιαφέρομενων για το θέμα.
Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι είναι οι παίκτες του κατασκευαστικού κλάδου: αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, διαχειριστές έργων, εργολάβοι, υπεργολάβοι, τεχνίτες, κατασκευαστές, πωλητές, διαχειριστές εγκαταστάσεων, προσωπικό συντήρησης, ιδιοκτήτες εγκαταστάσεων κλπ.
Η ουσία του BIM βρίσκεται στην έξυπνη διαχείριση των ροών πληροφοριών στα έργα. Αλλά αυτό απαιτεί την ενεργή συμμετοχή και τη συνεργασία των διάφορων εμπλεκόμενων παικτών. Οι παίκτες αυτοί θα πρέπει να μπορούν να μιλούν την ίδια γλώσσα: τη γλώσσα του BIM. Αν αυτό δε γίνεται, τότε ο ικανότερος BIM manager καταλήγει μαέστρος χωρίς ορχήστρα – ή έστω αναγκάζεται να κάνει πολλαπλάσια δουλειά.
Μεταφράζουμε λοιπόν και δημοσιεύουμε ένα μέρος της εισαγωγής του Patrick MacLeamy στο BIM Handbook: A Guide to Building Information Modeling for Owners, Designers, Engineers, Contractors, and Facility Managers (3rd Edition, 2018) των Rafael Sacks, Charles Eastman, Ghang Lee και Paul Teicholz, που δίνει μια καλή και περιεκτική εικόνα για την ιστορική εξέλιξη της διαδικασίας που μας οδήγησε στο BIM.
_______________
Οι σχεδιαστές και κατασκευαστές αγωνίζονται για αιώνες να περιγράψουν τρισδιάστατα κτίρια σε δισδιάστατο χαρτί, και οι συνεργάτες τους εργολάβοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα σχέδια αυτά όταν κατασκευάζουν τα κτήρια. Περιστασιακά, ορισμένα πολύ σύνθετα τμήματα σημαντικών κτηρίων θα περιγράφονταν με χρήση μιας τρισδιάστατης μακέτας, μιας μικρότερης έκδοσης αυτού που επρόκειτο να κατασκευαστεί. Ο Brunelleschi δημιούργησε μια λεπτομερή μακέτα για τον υπέροχο θόλο του στον Καθεδρικό Ναό της Φλωρεντίας, και ο Bartholdi προετοίμασε μακέτες σε διάφορες κλίμακες για το Άγαλμα της Ελευθερίας του.
Οι αρχιτέκτονες τότε και σήμερα κατασκευάζουν μοντέλα μελέτης για να κατανοήσουν καλύτερα τα σχέδιά τους, και μοντέλα παρουσίασης για να βοηθήσουν τους πελάτες να καταλάβουν πώς θα φαίνεται το έτοιμο κτήριο, αυτά όμως τα μοντέλα έχουν μικρή χρησιμότητα για τον εργολάβο που θα κληθεί να το χτίσει.
Ως αρχιτέκτονας, εκπαιδεύτηκα να περιγράφω κτήρια με σχέδια σε χαρτί. Αλλά τα κτήρια έχουν τρεις διαστάσεις, ενώ το χαρτί έχει δύο διαστάσεις, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα συμβιβασμούς. Τα σχέδια παραδοσιακά περιέγραφαν το μέγεθος και το σχήμα, συνεπώς άλλες πληροφορίες σχετικά με το κτήριο που περιγράφονται καλύτερα με λόγια εξελίχθηκαν ως προδιαγραφές, που συνόδευαν τα σχέδια. Σκοπός των σχεδίων και των προδιαγραφών ήταν να παράσχουν επαρκείς πληροφορίες στον εργολάβο για να κατασκευάσει το κτήριο. Οι πρώτοι υπολογιστές επέτρεψαν στους αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν ηλεκτρονικά με τη βοήθεια του Computer-Aided Design (CAD). Ωστόσο, το σύστημα αυτό ήταν περιορισμένο σε δύο διαστάσεις και δεν αποτέλεσε κάποια σπουδαία βελτίωση σε σχέση με το σχέδιο με το χέρι. Οι βελτιωμένοι υπολογιστές επιτέλους επέτρεψαν στους αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν κτήρια σε τρεις διαστάσεις χρησιμοποιώντας ένα ηλεκτρονικό μοντέλο κτηρίου, που ονομάζεται 3D CAD. Αυτές οι πρώιμες προσπάθειες ηλεκτρονικής μοντελοποίησης των κτηρίων σε τρεις διαστάσεις ήταν χρήσιμες, αλλά ήταν μόνο μια αρχή.
Τα ηλεκτρονικά μοντέλα κτηρίων ξεκίνησαν με αρχιτέκτονες, αλλά σύντομα οι μηχανικοί, οι εργολάβοι και οι ιδιοκτήτες των κτηρίων άρχισαν να ονειρεύονται να προσθέσουν και άλλες χρήσιμες πληροφορίες στο ηλεκτρονικό μοντέλο του κτηρίου, και η λέξη Information (πληροφορία) εισήχθη στο κέντρο του Building Model (κτηριακού μοντέλου) για να γίνει Building Information Model (κτηριακό πληροφοριακό μοντέλο, BIM). Είναι σωστό να κατέχει η Πληροφορία την κεντρική θέση στο BIM, καθώς η ταχέως εξελισσόμενη χρήση της πληροφορίας είναι ο κύριος μοχλός μιας επανάστασης στον κατασκευαστικό κλάδο. Η προέλευση του Building Model του BIM εξακολουθεί να είναι σημαντική, αλλά πλέον μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μικρό μέρος του ωκεανού των πληροφοριών που διατίθενται για χρήση. Το πλούσιο σε πληροφορία BIM έχει επιτρέψει δραματικές αλλαγές στις διαδικασίες σχεδιασμού και κατασκευής, με μεγάλες αλλαγές που μόλις ξεκινούν αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας των κτηρίων κατά την ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους.